Nikt z nas nie lubi problemów finansowych, a dotyczy to szczególnie osób prowadzących jakiś biznes. Niestety, w życiu zdarzają się czasem nieprzewidziane sytuacje, w których my bądź nasi dłużnicy popadają w finansowy dołek. Co w takiej sytuacji ma zrobić wierzyciel? Czekać cierpliwie, aż sytuacja się odmieni, czy może działać? Jeżeli zachodzi podejrzenie, iż dłużnik celowo unika spłaty zobowiązań, nie można tego tak zostawić. Jednym z instrumentów prawnych, których może użyć wierzyciel jest skarga pauliańska, popularna szczególnie w środowisku nieruchomości. Czym ona jest i kiedy ma zastosowanie?

Roszczenia pauliańskie – kiedy mają zastosowanie?

Z uwagi na fakt, że dłużnicy często sprytnie wykorzystują luki prawne, by w jakiś sposób uniknąć spłaty zadłużeń i chronić swój majątek, wierzyciel powinien zawczasu pomyśleć o zabezpieczeniu własnych interesów. W tym celu powstała właśnie skarga pauliańska. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, roszczenie pauliańskie ma doprowadzić do unieważnienia przez sąd czynności prawnych dokonanych przez dłużnika w celu pozbycia się majątku i uniknięcia spłaty długu. Mają zastosowanie w sytuacji, gdy dłużnik z premedytacją przepisze swój majątek innej osobie, na przykład komuś z rodziny, złoży darowiznę, sprzeda nieruchomość (lub inny majątek) lub ukryje swój rzeczywisty stan posiadania, dokonując transferu majątku za granicę.

W takich sytuacjach, gdy sąd przychyli się do skargi, wierzyciel ma prawo podjąć działania komornicze nawet wobec przedmiotów, które wyszły z majątku dłużnika i są własnością innej osoby. W ten sposób można też unieważnić umowę sprzedaży nieruchomości, która wcześniej została nabyta, lecz niespłacona przez dłużnika od wierzyciela.

Odzyskanie wierzytelności, a skarga pauliańska

Postępowanie ze skargi pauliańskiej w przypadku nieruchomości polega nie tyle na pozwaniu dłużnika, ile nowego właściciela owej nieruchomości. W toku takiej sprawy bada się między innymi, czy sprzedaż nieruchomości skutkowała pokrzywdzeniem wierzyciela poprzez niespłacenie go z innego majątku dłużnika, czy dłużnik działał z premedytacją, by nie spłacić długów, czy nabywca nieruchomości był świadom bezprawnych działań dłużnika oraz czy wystąpiono ze skargą w odpowiednim terminie (maksymalnie 5 lat). Wierzyciel, który dysponuje prawomocnym wyrokiem sądu może przeprowadzić egzekucję tak, jakby nieruchomość nadal należała do dłużnika.

Wyrok sądu nie anuluje umowy sprzedaży, a osoba, która nabyła nieruchomość nadal jest jej właścicielem, niemniej jest ona zobowiązana umożliwić wierzycielowi odzyskanie wierzytelności, chyba że wskaże inny majątek dłużnika, który mógłby stanowić spłatę wierzyciela.

Zabezpieczenie kapitału dłużnika

Aby uniknąć tego rodzaju nieprzyjemnych sytuacji, warto zawczasu zadbać o odpowiednie zabezpieczenie kapitału dłużnika, aby uniemożliwić mu ukrywanie swojego faktycznego stanu majątkowego. Istnieje kilka sposobów, aby to zrobić. Można ustanowić tymczasowego nadzorcę majątku, powołać zarząd przymusowy nad majątkiem dłużnika oraz inny zakres czynności ustanowiony przez sąd. Wniosek o zabezpieczenie kapitału dłużnika składa wierzyciel. Należy go złożyć wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy sąd z urzędu zarządza zabezpieczenie majątku na wniosek dłużnika. Ponadto obu stronom przysługuje prawo do złożenia zażalenia na postanowienie dotyczące sposobu zabezpieczenia kapitału dłużnika.